Projekt - Inno4Grass

Inno4Grass jest akronimem istoty projektu pod tytułem „Wspólna przestrzeń innowacyjna dla zrównoważonej produkcyjności użytków zielonych w Europie”. Jego realizacja rozpoczęła się 1 stycznia 2017, zakończenie przewidziano na koniec roku 2019. Polskimi wykonawcami projektu są dwie instytucje: Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu i Wielkopolska Izba Rolnicza. Współpracują one z pozostałymi partnerami z takich krajów, jak Niemcy, Irlandia, Belgia, Holandia, Francja, Szwecja oraz Włochy. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej w ramach Programu Ramowego Badań i Innowacji Horyzont 2020, zgodnie z umową nr 727368.

Celem ogólnym projektu jest zacieśnienie współpracy nauki z praktyką rolniczą na rzecz wdrożenia innowacyjnych systemów gospodarowania na użytkach zielonych dla zwiększenia opłacalności produkcji zwierzęcej w zakresie chowu bydła mlecznego, mięsnego i owiec w Europie, przy jednoczesnym pozyskaniu wielu korzyści ekosystemowych.

Dlaczego powołano konsorcjum Inno4Grass?

Jednym z ważniejszych wyzwań współczesnego świata jest zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego przy stale rosnącej liczbie ludności i jednoczesnym kurczeniu się zasobów naturalnych, głównie wody oraz ograniczonym dostępie do ziemi uprawnej, której powierzchnia systematycznie spada na skutek postępującej urbanizacji i industrializacji. Głód ziemi staje się coraz bardziej dotkliwy dla rolników. Tymczasem zapotrzebowanie na żywność do połowy obecnego stulecia zwiększy się o 70% w skali całego świata. Naciskowi, by produkować wydajniej towarzyszy wzrost zapotrzebowania na żywność wytwarzaną metodami przyjaznymi dla środowiska naturalnego.

Wzrost wydajności obserwowany w rolnictwie na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat został w znacznym stopniu osiągnięty kosztem eksploatacji zasobów naturalnych. Intensyfikacja produkcji rolnej doprowadziła w wielu krajach do degradacji wód i użytków zielonych. Drastycznie zmniejszyła się liczba ptaków i owadów zapylających oraz ogólnie zmalała bioróżnorodność w ekosystemach rolniczych. Aby powtrzymać te procesy, wymagania dotyczące ochrony środowiska nieustannie wzrastają i z roku na rok stają się bardziej rygorystyczne.

Dziś nie ma już żadnych złudzeń, że rolnictwo funkcjonujące w obecnym kształcie musi przejść transformację. Z jednej strony rolnicy potrzebują przestrzeni, na której aby utrzymać siebie i swoje rodziny, mogliby spokojnie produkować płody rolne, z drugiej zaś strony konieczne jest zapewnienie ochrony zasobów naturalnych. Produkcja rolna prowadzona w taki sam sposób, jak do niedawna np. w Niemczech, nie jest już możliwa, gdyż dla wyżywienia całej populacji ludzkiej jeszcze w tym stuleciu potrzebny byłby ekwiwalent dwóch planet.

Z tego względu obiektem zainteresowania wielu dziedzin, między innymi ochrony środowiska, kształtowania krajobrazu, turystyki, rolnictwa czy energii odnawialnej stają się dziś trwałe użytki zielone z racji niewykorzystanego jeszcze w pełni potencjału produkcyjnego i ogromnej roli, jaką pełnią w środowisku przyrodniczym.

Najważniejsze funkcje trwałych użytków zielonych to:

• wiązanie materii organicznej w glebie,
• sekwestracja węgla, a przez to obniżanie zawartości CO₂ w atmosferze,
• ograniczanie erozji gleby,
• wiązanie w darni łąkowej mineralnych form azotu pochodzącego ze źródeł rolniczych,
• regulowanie i gromadzenie zasobów wodnych,
• dostarczanie paszy podstawowej dla zwierząt gospodarskich,
• dostarczanie surowca (biomasy) dla pozyskiwania energii odnawialnej,
• środowisko życia fauny i flory,
• miejsce rekreacji i wypoczynku dla ludzi, zwłaszcza mieszkańców miast, zmęczonych zindustrializowanym krajobrazem.

Pełne wykorzystanie powyższych funkcji trwałych użytków zielonych, z racji oczywistych konfliktów interesów staje się coraz bardziej problematyczne. Aby zatem sprostać największym wyzwaniom przyszłości i poszukiwać najlepsze rozwiązania dla obiektywnie trudnych sytuacji występujących obecnie w rolnictwie, potrzebne jest zaangażowanie i współpraca wielu różnych instytucji i podmiotów działających w obrębie nie tylko danego kraju, lecz również innych państw Europy.

Realizowana obecnie Wspólna Polityka Rolna kładzie ogromny nacisk na promowanie zrównoważonego gospodarowania w rolnictwie, które polega na produkowaniu zdrowej i bezpiecznej żywności w sposób poprawiający stan środowiska przyrodniczego. Nie bez znaczenia są również socjalne i ekonomiczne warunki bytu rolnika i jego rodziny.

W Strategii Europa 2020 Komisja Europejska podkreśla znaczenie badań naukowych i innowacyjności w procesie zmagania się z wyzwaniami współczesnego świata. Wdrażanie innowacyjnych rozwiązań do praktyki uznano za klucz do poprawy konkurencyjności gospodarstw rolnych, zmniejszenia ich wpływu na zmiany klimatyczne oraz gospodarowania w sposób przyjazny dla środowiska naturalnego.

Ponadto, Komisja Europejska opowiada się za integracyjnym modelem innowacji, polegającym na tym, że szeroko rozumiana praktyka rolnicza oraz podmioty naukowe powinny ze sobą współdziałać. Niesolidarny model współpracy, gdzie praktycy pozostają bierni i nie korzystają z pomysłów naukowców przechodzi do historii, podobnie jak podejmowanie prac badawczych dla samego zgłębiania wiedzy bez przyłożenia należytej troski do rozpowszechnienia wyników pracy bezpośrednio do zainteresowanych. Promowana jest obecnie interdyscyplinarna współpraca z udziałem wszystkich uczestników całego łańcucha produkcyjnego.

Ziemia jest jedna i gruntów do produkcji rolnej nie przybędzie. Pozostają zatem nauka, badania i innowacje, dzięki którym następuje połączenie lokalnych potencjałów oraz powstają nowe możliwości uzyskania większej produkcji przy zastosowaniu mniejszych środków.

   Centrum Użytków Zielonych Dolnej Saksonii i Bremy w Niemczech - koordynator projektu

Centrum Użytków Zielonych Dolnej Saksonii i Bremy zostało ustanowione w 2011 roku jako wspólne przedsięwzięcie instytucji naukowych, polityków, społeczności rolniczej gospodarującej na użytkach zielonych, ośrodków doradczych, przedstawicieli agrobiznesu (przemysłu mleczarskiego, przedsiębiorstw dostarczających wodę), władz lokalnych oraz organizacji proekologicznych.

Celem tej transdyscyplinarnej sieci jest działanie jako broker innowacji pomiędzy środowiskiem naukowym a praktyką rolniczą w celu wspierania zrównoważonego rozwoju sektora rolnego opartego na użytkach zielonych oraz ochrony UZ obecnie i w przyszłości, jak również wzmocnienie usług ekosystemowych związanych z łąkami i pastwiskami.

Centrum Użytków Zielonych Dolnej Saksonii i Bremy (GLZ) jest głównym punktem kontaktowym stworzonej sieci instytucji i działa na rzecz wszystkich podmiotów zainteresowanych tematem zarządzania użytkami zielonymi oraz ich ochrony. W związku z powyższym GLZ jest zaangażowane w rozwój koncepcji EIP-AGRI (tj. Europejskiego Partnerstwa Innowacyjnego na Rzecz Wydajnego i Zrównoważonego Rolnictwa) na poziomie unijnym, regionalnym i lokalnym, począwszy od 2011 roku.

Zespół GLZ pełni funkcję centralnej platformy komunikacyjnej i pośrednika na rzecz wymiany wiedzy w sferze nauki, polityki i praktycznych zastosowań. Głównym zadaniem GLZ jest klasyfikacja i promowanie rozlicznych funkcji użytków zielonych z uwzględnieniem ich zróżnicowania i znaczenia. W tym kontekście celem GLZ jest zapewnienie opłacalnego i ekologicznie zrównoważonego użytkowania użytków zielonych oraz rozpoznanie istniejących w tym względzie barier, jak również poprawienie wykorzystania ogromnego potencjału tkwiącego w trwałych i przemiennych użytkach zielonych. Wraz z aktywną współpracą wielu zainteresowanych, GLZ dąży nie tylko do wzmocnienia wykorzystania użytków zielonych, ale również do rozwoju gospodarczego rynku biomasy, turystyki i poprawy bioróżnorodności oraz ochrony klimatu.

W związku z tymi wszystkimi działaniami, GLZ wzmacnia rozwój sieci innowacji oraz pośrednictwa innowacji, co sprzyja efektywnemu przekazaniu wiedzy i informacji do powszechnej praktyki rolniczej.

Organizacja posiada szeroką sieć kontaktów w kraju i za granicą, związanych z tematyką użytków zielonych oraz współpracuje z wieloma krajowymi i pochodzącymi z różnych państw członkowskich UE instytutami naukowymi. GLZ posiada sieć 60 gospodarstw demonstracyjnych i badawczych, związanych z projektem.